Marathi Current Affairs [मराठी चालू घडामोडी 2025-26]

Notes:
भारतीय खेळाडूंनी १५ ते १८ एप्रिल दरम्यान सौदी अरेबियामध्ये झालेल्या ६ व्या आशियाई अंडर-१८ (U18) अॅथलेटिक्स चॅम्पियनशिपमध्ये ११ पदकांची कमाई केली. आशियाई अॅथलेटिक्स असोसिएशनने प्रिन्स नायफ बिन अब्दुलअजीज स्पोर्ट्स सिटी येथे या स्पर्धेचे आयोजन केले होते. ३१ आशियाई देशांतील १८ वर्षांखालील खेळाडूंनी या चॅम्पियनशिपमध्ये सहभाग घेतला होता. भारताने एक सुवर्ण, पाच रौप्य आणि पाच कांस्य पदके जिंकली. हिमांशूने मुलांच्या भालाफेक प्रकारात सुवर्णपदक जिंकले. २०२३ मध्ये ताश्कंद, उझबेकिस्तान येथे झालेल्या ५ व्या आवृत्तीत भारताने २४ पदके जिंकली होती.

Notes:
निवेशक शिक्षण आणि संरक्षण निधी प्राधिकरण (IEPFA) ने अलीकडेच कोटक महिंद्रा बँकेसोबत सामंजस्य करार केला आहे आणि ‘निवेशक शिबीर’ उपक्रम सुरू केला आहे ज्याचा उद्देश डिजिटल गुंतवणूकदार जागरूकता आणि आर्थिक साक्षरता वाढवणे आहे. IEPFA ची स्थापना 2016 मध्ये कंपनी अधिनियम 2013 अंतर्गत करण्यात आली होती. याचा उद्देश निवेशक शिक्षण आणि संरक्षण निधीचे व्यवस्थापन करणे आणि गुंतवणूकदारांच्या हितांचे संरक्षण करणे आहे. हे कॉर्पोरेट व्यवहार मंत्रालयाच्या अंतर्गत कार्य करते. ‘निवेशक शिबीर’ हा IEPFA आणि भारतीय प्रतिभूती आणि विनिमय मंडळ (SEBI) यांचा संयुक्त उपक्रम आहे जो न मिळालेल्या लाभांश आणि शेअर्सच्या पुनर्प्राप्तीची प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी आहे. हे शिबीर मे 2025 मध्ये मुंबई आणि अहमदाबाद येथे सुरू होतील, जिथे लाभांश न मिळालेल्यांची संख्या जास्त आहे. एकाच ठिकाणी असलेल्या किऑस्कद्वारे गुंतवणूकदारांना त्यांचे केवायसी तपशील अद्ययावत करण्यासाठी, दावे सत्यापित करण्यासाठी आणि तक्रारींसाठी त्वरित मदत मिळवण्यासाठी मदत केली जाईल. मध्यस्थांवरील अवलंबित्व कमी करणे आणि फसवणूक व चुकीच्या माहितीपासून संरक्षण करणे हा उद्देश आहे.

Notes:
ऑपरेशन कागरने छत्तीसगड-तेलंगणा सीमा क्षेत्रातील शिल्लक असलेल्या शेवटच्या नक्षल किल्ल्यांना यशस्वीरित्या घेरले आहे. गृह मंत्रालयाने माओवादी बंडखोरांचा नायनाट करण्यासाठी आणि माओवादाच्या राजकीय विचारसरणीला नष्ट करण्यासाठी ऑपरेशन कागर सुरू केले. या मोहिमेत लष्करी कारवाई, देखरेख तंत्रज्ञान आणि विकास संपर्काचा समावेश आहे ज्यामुळे डाव्या विचारसरणीच्या उग्रवादाचा मुकाबला करता येतो. या मोहिमेमुळे २०१५ मध्ये नक्षलग्रस्त जिल्ह्यांची संख्या १०६ वरून २०२५ मध्ये फक्त ६ वर आली आहे. २०२४ मध्ये २८७ नक्षलवादी नष्ट करण्यात आले, आणि २०२५ मध्ये १५० पेक्षा जास्त नक्षलवादी आधीच नष्ट झाले आहेत.

Notes:
भारत आणि पाकिस्तानमधील वाढत्या तणावाच्या पार्श्वभूमीवर, पंजाबमधील होशियारपूर जिल्ह्यात चीनने बनवलेली PL-15 ही दीर्घ पल्ल्याची हवेतून हवेत मारा करणारी क्षेपणास्त्र पूर्णपणे सुरक्षित स्थितीत सापडली आहे. PL-15, ज्याला Thunderbolt-15 असेही म्हणतात, ही क्षेपणास्त्र चीनच्या 607 संस्थेने विकसित केली आहे. तिचे उत्पादन China Aerospace Science and Industry Corporation (CASIC) करते. हे क्षेपणास्त्र शत्रूच्या विमानांना खूप लांब अंतरावरून लक्ष्य करण्यासाठी तयार केले गेले आहे, अगदी प्रत्यक्ष नजरेत येण्यापूर्वीच. या घटनेमुळे सीमेजवळील परकीय शस्त्रास्त्र प्रणाली आणि लष्करी हालचालींबाबत गंभीर सुरक्षा चिंता निर्माण झाल्या आहेत.

Notes:
नवीन संशोधनानुसार दुर्मीळ आणि प्रचंड आकाराची झिंग Alicella gigantea जगातील 59% महासागरांमध्ये आढळते. ही एक मोठ्या आकाराची ॲंफिपॉड क्रस्टेशियन असून तिची लांबी 34 सेमीपर्यंत जाऊ शकते. ही आतापर्यंत नोंदवलेली सर्वात मोठ्या खोल समुद्रातील ॲंफिपॉडपैकी एक आहे आणि पूर्वी ती फारच दुर्मीळ समजली जात होती. सुरुवातीच्या नोंदींमध्ये 5,304 मीटर खोल उत्तर पॅसिफिकमध्ये 28 सेमी लांब नमुना सापडला होता. नव्या अभ्यासात पॅसिफिक, अटलांटिक आणि इंडियन महासागरांमधील 75 ठिकाणांहून एकूण 195 नोंदी गोळा करण्यात आल्या. यावरून स्पष्ट होते की Alicella gigantea ही जागतिक स्तरावर आढळणारी प्रजाती आहे, ती केवळ स्थानिक किंवा दुर्मीळ नाही. पॅसिफिक महासागर हा तिचा प्रमुख अधिवास असून त्याच्या 75% समुद्रतळाचा भाग या प्रजातीसाठी योग्य आहे.

Notes:
अलीकडेच सरकारने ‘सेतुबंध विद्वान योजना’ सुरू केली आहे, जी औपचारिक पदवी नसलेल्या गुरुकुल-प्रशिक्षित विद्वानांना संशोधनाची संधी देते. शिक्षण मंत्रालयाच्या मदतीने, केंद्रीय संस्कृत विद्यापीठाच्या भारतीय ज्ञान प्रणाली विभागाने ही योजना राबवली आहे. किमान 5 वर्षे गुरुकुल शिक्षण घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना IIT सारख्या नामांकित संस्थांमध्ये संशोधनाची संधी मिळते. पारंपरिक ज्ञानात प्रावीण्य आवश्यक आहे.

Notes:
इंडियन ऑइल कॉर्पोरेशन लिमिटेड (Indian Oil) ही भारतातील पहिली कंपनी आहे जिने पानिपत रिफायनरीमध्ये शाश्वत विमान इंधनासाठी (SAF) ISCC CORSIA प्रमाणपत्र मिळवले. हे प्रमाणपत्र व्यावसायिक SAF उत्पादनासाठी आवश्यक असून, भारताला जागतिक इंधन मानकांशी जोडते. हे प्रमाणपत्र कोटेक्नाने नवी दिल्लीत इंडियन ऑइलचे अध्यक्ष ए.एस. सहनी यांना दिले.

Notes:
केंद्रीय मंत्री जितेंद्र सिंह यांनी दिल्लीमध्ये ‘कॅम्पस टँक’ या भारताच्या पहिल्या स्वदेशी प्लॅटफॉर्मचे उद्घाटन केले, जो तरुण उद्योजकतेला प्रोत्साहन देतो. हे उपक्रम चंदीगड विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. सतनाम सिंग यांच्या नेतृत्वाखाली सुरु झाले. कॅम्पस टँक उद्योग, गुंतवणूकदार आणि तरुण संस्थापकांना एकत्र आणून नवे व्यवसाय घडवण्यास मदत करेल. २०,००० उद्योजक आणि ६०० स्टार्टअप्स नोंदणीकृत असून, ३५० स्टार्टअप्सना मार्गदर्शन आणि भागीदारी मिळणार आहे.

Notes:
अलीकडे, दुर्मिळ रेड कोरल कुक्री साप (Oligodon kheriensis) पिलीभीत टायगर रिझर्व, उत्तर प्रदेशजवळ जाळ्यात सापडला. 1936 नंतर तो पुन्हा दिसला आहे. हा साप विषारी नसतो, रात्री सक्रिय असतो आणि जमिनीखाली राहतो. त्याचे दात कुक्री (नेपाळी चाकू) सारखे वाकडे असतात. त्याचा रंग तेजस्वी लाल असून, पोटाकडील भाग पिवळसर किंवा गुलाबी असतो. तो उत्तराखंड, नेपाळ, उत्तर प्रदेश, बिहार, पश्चिम बंगाल, सिक्कीम आणि पश्चिम आसामच्या हिमालयीन पायथ्यांमध्ये आढळतो.

Notes:
आयएनएस विक्रांत हे भारताचे पहिले स्वदेशी विमानवाहू जहाज आणि आयएनएस उदयगिरी हे स्वदेशी बनावटीचे फ्रिगेट, या दोन्ही जहाजांनी आंतरराष्ट्रीय फ्लीट रिव्ह्यू 2025 मध्ये भारतीय नौदलाचे प्रतिनिधित्व केले. हा कार्यक्रम श्रीलंका नौदलाने 27 ते 29 नोव्हेंबर 2025 रोजी कोलंबो येथे त्यांच्या 75 व्या वर्धापन दिनानिमित्त आयोजित केला आहे. ही दोन्ही जहाजांची पहिलीच परदेशातील तैनाती आहे आणि भारताची जहाजबांधणी क्षमता दाखवते.