Marathi Current Affairs [मराठी चालू घडामोडी 2024-25]

Notes:
शास्त्रज्ञांनी अलीकडेच Mosura fentoni नावाचा एक नवा नामशेष समुद्री शिकारी प्राणी शोधला आहे. तो सुमारे 506 दशलक्ष वर्षांपूर्वीच्या कॅम्ब्रियन कालखंडातील आहे. हा जीवाश्म कॅनडामधील ब्रिटिश कोलंबियामधल्या बर्गेस शेल या प्रसिद्ध जीवाश्म ठिकाणी आढळून आला. हे स्थळ प्राचीन समुद्री जीवसृष्टीच्या जतनासाठी ओळखले जाते. Mosura fentoni हा Radiodonta या गटातील आहे. हे गट नामशेष झालेल्या आर्थ्रोपॉड्सचे पूर्वज असून आधुनिक कीटक, कोळी आणि क्रस्टेशियन्स यांचे दूरचे नातेवाईक मानले जातात. त्याचा आकार लहान असून तो 1.5 ते 6 सेंटीमीटरपर्यंत होता पण त्याची शरीररचना अत्यंत विशिष्ट होती. या शोधामुळे सुरुवातीच्या समुद्री परिसंस्था आणि आर्थ्रोपॉड्सच्या उत्क्रांतीबाबत अधिक माहिती मिळते.

Notes:
हवाई हे “ग्रीन फी” नावाचा हवामान परिणाम शुल्क लागू करणारे अमेरिकेतील पहिले राज्य ठरले. हा शुल्क हॉटेलमध्ये राहण्यावर, अल्पकालीन भाड्याच्या जागांवर आणि यापूर्वी सूट दिलेल्या क्रूझ जहाज प्रवाशांवरही लागू होतो. ग्रीन फीचा उद्देश हवामान लवचिकता, पर्यावरण संरक्षण, आक्रमक प्रजातींवर नियंत्रण, वन्यजीव संवर्धन आणि शाश्वत पर्यटनासाठी निधी उभारणे हा आहे.

Notes:
भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षणाने अलीकडेच कन्याकुमारी जिल्ह्यात नवपाषाण युगातील सर्वात जुन्या दगडी खाचा शोधल्या, ज्या शस्त्रे धार करण्यासाठी वापरल्या जात. नवपाषाण युगात माणूस शिकारीपासून शेती आणि प्राणीपालनाकडे वळला.

Notes:
अलीकडेच लेफ्टनंट जनरल दिनेश सिंग राणा यांनी अंडमान आणि निकोबार कमांडचे १८वे कमांडर-इन-चीफ (CINCAN) म्हणून पदभार स्वीकारला आहे. २००१ मध्ये स्थापन झालेली ही भारताची पहिली एकत्रित थिएटर कमांड असून, पोर्ट ब्लेअर येथे मुख्यालय आहे. ही कमांड लष्कर, नौदल, हवाई दल आणि कोस्ट गार्डचे एकत्रीकरण करते आणि हिंद महासागर क्षेत्रातील भारताच्या सुरक्षेसाठी महत्त्वाची भूमिका बजावते. CINCAN पद तीनही सैन्यदलांमध्ये फिरते.

Notes:
महाराष्ट्रातील सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील निवती रॉक्सजवळ निवृत्त झालेल्या INS गुलदार या युद्धनौकेभोवती भारतातील पहिले अंडरवॉटर म्युझियम आणि कृत्रिम प्रवाळ भिंत तयार केली जाणार आहे. हा प्रकल्प महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्र्यांनी ऑनलाइन उद्घाटित केला असून केंद्र सरकारचेही समर्थन आहे. यामुळे समुद्री संवर्धन आणि पर्यटनाला चालना मिळणार असून पुढे स्कुबा डायव्हिंग, पाणबुडी सफरीसारख्या उपक्रमांची योजना आहे.

Notes:
इज्रायलने “ऑपरेशन रायझिंग लायन” नावाची लष्करी कारवाई सुरू केली असून, ती इराणच्या अणु आणि लष्करी पायाभूत सुविधांवर लक्ष केंद्रित करते. यात अण्वस्त्र संवर्धन केंद्रांवर, क्षेपणास्त्र प्रणालींवर आणि लष्करी मुख्यालयांवर हल्ले करण्यात आले. या कारवाईमुळे इज्रायल-इराण संघर्षात मोठी वाढ झाली असून, मध्यपूर्वेत अस्थिरतेची भीती निर्माण झाली आहे.

Notes:
आयुष मंत्रालयाने ‘योगा कनेक्ट’ हे जागतिक शिखर संमेलन 14 जून 2025 रोजी विज्ञान भवन, नवी दिल्ली येथे आयोजित केले. हे 11व्या आंतरराष्ट्रीय योग दिनाच्या पूर्वसंध्येला झाले. संमेलनात 1,000 पेक्षा जास्त प्रत्यक्ष सहभागी आणि जगभरातील योग संस्था व वेलनेस ग्रुप्सचे ऑनलाइन प्रतिनिधी उपस्थित होते. CCRYN या भारताच्या प्रमुख योग संशोधन संस्थेने आयोजन केले.

Notes:
दक्षिण आफ्रिकेने 14 जून रोजी लॉर्ड्स, लंडन येथे ऑस्ट्रेलियाचा पाच विकेट्सने पराभव करून WTC 2025 चे विजेतेपद पटकावले. हा देशाचा 27 वर्षांतील पहिला मोठा क्रिकेट किताब आहे. 2021 मध्ये न्यूझीलंडने भारताला हरवून पहिले WTC जिंकले होते, 2023 मध्ये ऑस्ट्रेलिया विजेता झाला होता, आणि आता 2025 मध्ये दक्षिण आफ्रिकेने हा मान मिळवला आहे.

Notes:
प्रसिद्ध पत्रकार आणि इंदिरा गांधी राष्ट्रीय कला केंद्र (IGNCA) ट्रस्टचे अध्यक्ष श्री. राम बहादूर राय यांना नुकताच गृह मंत्रालयाचे महासंचालक श्री. सतपाल चौहान यांच्या हस्ते ‘पद्म भूषण’ पुरस्कार देण्यात आला. श्री. राय अधिकृत समारंभाला उपस्थित राहू शकले नाहीत, त्यामुळे IGNCA कार्यालयात हा पुरस्कार दिला गेला. श्री. राय हे अनेक संस्थांचे मार्गदर्शकही आहेत.

Notes:
नुकत्याच प्रसिद्ध झालेल्या सस्टेनेबल डेव्हलपमेंट रिपोर्ट 2025 नुसार, भारत SDG निर्देशांक 2025 मध्ये 67 गुणांसह 99व्या क्रमांकावर आहे. 193 संयुक्त राष्ट्र सदस्य देशांपैकी भारत प्रथमच टॉप 100 मध्ये आला आहे. हा अहवाल UN Sustainable Development Solutions Network कडून दरवर्षी प्रसिद्ध केला जातो. फिनलंड, स्वीडन आणि डेन्मार्क या देशांनी सर्वाधिक क्रमांक पटकावले आहेत.