Q. मातीतील प्रदूषणावर मात करण्यासाठी आणि शेतीला चालना देण्यासाठी अलीकडेच कोणत्या संस्थेने जीवाणू विकसित केले आहेत?
Answer: IIT बॉम्बे
Notes: IIT बॉम्बेच्या संशोधकांनी मातीतील प्रदूषणावर मात करण्यासाठी एक उपाय विकसित केला आहे. त्यांनी असे जीवाणू तयार केले आहेत जे विषारी प्रदूषकांचा नाश करतात आणि आवश्यक पोषक तत्त्वे निर्माण करतात. हे जीवाणू हानिकारक पदार्थांचे विघटन करून वनस्पती वाढीचे हार्मोन्स वाढवतात, हानिकारक बुरशींचा अडथळा करतात आणि वनस्पतींसाठी पोषक तत्त्वांची उपलब्धता सुधारतात. या नवकल्पनेमुळे रासायनिक कीटकनाशकांवरील अवलंबित्व कमी होऊ शकते आणि मातीचे आरोग्य व सुपीकता वाढू शकते. हे जीवाणू मुख्यतः Pseudomonas आणि Acinetobacter या वंशातील आहेत आणि अत्यंत विषारी वातावरण व दूषित मातींमधून वेगळे करण्यात आले आहेत. ते कार्बारिल, नॅफथलीन आणि फॅलेट्ससारख्या सुगंधी प्रदूषकांचे प्रभावीपणे विघटन करतात, जे सामान्यतः कीटकनाशके आणि औद्योगिक उपपदार्थांमध्ये आढळतात. हे संशोधन महागड्या पारंपारिक माती पुनरुज्जीवन पद्धतींना पर्यावरणपूरक पर्याय प्रदान करते.